ad infinitum 1.0
(taal en taalkunde)
Algemene voorbeelden
Ad infinitum is Latijn voor tot in het oneindige. Het wordt vaak gebruikt voor iets wat oneindig doorgaat, zoals een herhalend proces dat niet stopt of een oneindige herhaling van bepaalde dingen, zoals een reeks getallen. Voorbeelden hiervan zijn: De reeks 2, 4, 6, 8, ... gaat door ad infinitum. De rand van een fractal kan iteratief getekend worden ad infinitum.
Terwijl ik toekeek, verbaasde ik mij erover dat miljoenen mensen zich elke dag opnieuw onderwerpen aan zo'n zware beproeving. Optrekken, stilstaan, optrekken, stilstaan, door een stoplicht heen, honderd meter voortkruipen tot het volgende stoplicht, en al wat je net hebt doorstaan, moet je opnieuw doorstaan, optrekken, stilstaan, optrekken, en uiteindelijk door het stoplicht heen tot aan het volgende stoplicht, waar alles zich meedogenloos herhaalt. Ad infinitum. Akkoord, dat nog net niet, maar dat is een kwestie van tijd.
Maar Manganelli is er zich als geen ander van bewust dat het literaire werk een kunstgreep is en die kunstgreep behelst ad infinitum andere kunstgrepen: een van metaal gewrochte volzin verbergt een ronkende metafoor; door haar te splijten zullen wij harde, exacte woorden, amalgamen van heldere fonemen in vrijheid stellen.
Toch begrijpt Oedipus ook dan nog niet alles, volgens Mulisch, en daarom moet hij terugkeren in de gestalte van Teiresias: om te ontdekken dat Jokaste alles van meet af aan wist. Dan vermoordt hij haar en pleegt vervolgens zelfmoord. Maar Oedipus, die denkt dat zij zelfmoord heeft gepleegd, laat zich door de zon verblinden en gaat in ballingschap, waarna hij als Teiresias terugkeert naar Thebe en het hele proces van de ontraadseling van de waarheid opnieuw begint. Ad infinitum. Zo maakt Mulisch een helse cirkel van het gebeuren.
In Verraden testamenten somt Kundera ze op, de romans van ongelovige auteurs: bekentenissen in romanvorm, reportages in romanvorm, afrekeningen in romanvorm, autobiografieën in romanvorm, indiscreties in romanvorm, aanklachten in romanvorm, politieke lessen in romanvorm, echtgenotenleed, vaderleed, moederleed in romanvorm, ontmaagdingen in romanvorm, bevallingen in romanvorm, romans ad infinitum, tot het einde der tijden, die niets nieuws uitdrukken, geen enkele esthetische ambitie hebben, geen enkele verandering aanbrengen, noch in ons begrip van de mens, noch in de vorm van de roman, romans die op elkaar lijken, die 's morgens volkomen verteerbaar en 's avonds volkomen wegwerpbaar zijn.